همگرایی امریکا و روسیه در افغانستان

چشم انداز همگرایی و یا واگرایی امریکا و روسیه در افغانستان از دیر باز اهمیت فراوانی برای وضعیت امنیتی افغانستان برخوردار بوده است. با روی کار آمدن ترامپ و سیاست های اخیر روسیه در برابر امریکا، بررسی همکاری و یا رقابت این دو کشور در افغانستان بیشتر اهمیت یافته است.

به گزارش اسپوتنیک به نقل از خبرگزاری آسیا، در تماس تلفنی رئیس جمهور غنی با رئیس جمهور امریکا، درخواست افزایش نیروهای امریکایی در افغانستان شده است. در عین حال جنرال جنرال نیکلسون فرمانده نیروهای امریکایی نیز برای موفقیت نیروهایش در افغانستان درخواست چند هزار نیروهای تازه نموده است که به نظر می رسد که وزیر دفاع امریکا در این رابطه نظر خوشبینانه دارد. در سوی دیگر چشم انداز روابط امریکا با کشورهای منطقه افغانستان با در نظر داشت رویکرد نظامیان امریکا، وضعیت خوبی را ندارد. نیکلسون از نقش منفی روسیه و ایران در وضعیت امنیتی افغانستان و ارتباط این دو کشور با طالبان یاد کرده است. یاد آوری نیکلسون از نقش منفی روسیه ایران و دیگر کشورهای منطقه زمانی مطرح می شود که کشورهای منطقه با محوریت روسیه، چین و اخیرا با دخیل کردن افغانستان، گفتگوی های صلح و همکاری منطقه یی را برای مبارزه با تروریسم روی دست گرفته است. به میان آمدن این جریان منطقه یی در زمانی که امریکا طرح گسترش نیروهای نظامی را روی دست گرفته است، عملاً دو جهت گیری منطقه یی و فرامنطقه یی را به وجود می آورد که همگرایی و یا واگرایی این دو جریان به معنای دو سناریو مهم در افغانستان و منطقه پنداشته می شود.
سناریو واگرایی؛ علائم نشان می دهد که احتمال همگرایی جریان منطقه و فرامنطقه کمتر وجود دارد. روسیه با ایجاد ائتلاف منطقه یی که چین نیز در نتیجه سیاست های اخیر امریکا، به آن متمایل شده است؛ تلاش دارد برنامه امنیتی امریکا را در امر مبارزه با تروریسم به چالش بکشد. مفهوم به چالش کشیدن، به معنای آغاز رقابت در گام نخست نیست، بلکه بیشتر تقویت اهرمی منطقه یی برای اعمال فشار علیه امریکا مبنی بر همکاری با روسیه می تواند تفسیر گردد. در گام های بعدی در پی عدم تمایل امریکا در همکاری با چین و دیگر کشورهای منطقه یی در امر مبارزه با تروریسم، احتمال گسترش رقابت و به چالش کشیدن حضور امریکا در افغانستان می تواند روی میز جریان منطقه یی با محوریت روسیه و یا بدون حضور روسیه قرار بگیرد.
سناریو همگرایی؛ روسیه با گسترش نفوذ منطقه یی خویش، تلاش دارد رهبریت محور منطقه یی در امر مبارزه با تروریسم را به دست گیرد. به دست آوردن این محور منطقه یی می تواند جایگاه روسیه را به عنوان مکمل طرح مبارزه با تروریسم در منطقه در کنار حضور امریکا به عنوان بازیگر فرامنطقه یی به میان آورد. از این رو روسیه می تواند به عنوان محور منطقه یی فرصت مناسبی را برای همکاری با امریکا در امر مبارزه با تروریسم در افغانستان فراهم آورد. با توجه به وجود تمایلات امریکا در همکاری با روسیه در امر مبارزه با تروریسم، سناریوی همکاری این دو جریان منطقه یی و فرامنطقه یی می تواند، بیشتر صادق باشد. اگرچه هنوز شرایط برای همکاری میان امریکا با کشورهای چین و برخی دیگر از کشورهای منطقه فراهم نیست، اما با این حال در دراز مدت نقش روسیه به عنوان میانجی می تواند در این همکاری موثر باشد.
در میان این دو جریان، افغانستان به عنوان یک متغیر وابسته می تواند تاثیر در سیاست همگرایی و یا واگرایی این دو جریان داشته باشد. حضور افغانستان در دو جریان و تاکید بر رهبری افغانستان در مذاکرات صلح و اولویت یافتن نیروهای امنیتی افغان در مبارزه با تروریسم همراه با حمایت هوایی نیروهای امریکایی، در خاک افغانستان می تواند اهمیت افغانستان را به عنوان میانجی افزایش دهد. افغانستان به دو جریان ضرورت دارد و هیچ یک از این دو جریان نمی تواند جای یکدیگر را بگیرد، بلکه می توانند مکمل یکدیگر در سیاست خارجی افغانستان باشد.
علاوه بر این، با وجود حضور نیروهای امریکایی در افغانستان؛ تنها می توانیم از تسلیحات نظامی روسی بهره ببرد، نه فراتر از آن. در عین حال نقش ایجابی روسها در مصئونیت مرزهای افغانستان با تاجیکستان و ازبکستان در همکاری امنیتی- استخباراتی با نیروهای مرزی افغانستان؛ می تواند فرصت دیگری باشد که افغانستان با روسها، تاجیکستان و ازبکستان همکاری کند.