در کشور بنای یادبود قهرمانان چرنوبیل پدیدار شده است. مقامات تصمیم گرفتند آنرا در شمال جمهوری و در دوشنبه قرار دهند ، از جایی که تعداد زیادی از افراد برای بازسازی عواقب فاجعه ی چرنوبیل راهی شدند. امروز بسیاری از آنها معلول هستند. خبرنگار ویژه ی ما در تاجکستان ، حلیم فسخ الدینوف با قهرمانان فاجعه ی چرنوبیل ملاقات کرده و کوشید مشخص کند که این بازماندگان امروز چطور زندگی می کنند.
در از بین بردن عواقب فجایع چرنوبیل بیش از 60 هزار نفر از تاجکستان شرکت کردند. بخشی از آنها طی یک ربع قرن کشور را ترک کرده و تقریبا 250 نفر فوت کرده اند. امروز در کشور تقریبا کمتر از دو هزار نفر از عملیات تخلیه ی این فاجعه زنده مانده اند. تمامی آنها افراد مبتلا به انراض شدید و خطرناک هستند. بیشتر آنها یعنی تقریبا 70 بازمانده ی این حادثه مجبورند با حقوق بازنشستگی خود زندگی کنند. فریدون حکیموف ، نماینده ی انجمن معلولین چرنوبیل در تاجکستان می گوید:
«معلولین ما نابینا و ناشنوا نبوده و معلولیت حرکتی ندارند اما بسیار بیمارند. بیماری منتظر نمی ماند بلکه پیشرفت می کند. ما به اوکراین و چرنوبیل برای کار رفتیم. ما وظیفه ی نظامی خود را انجام دادیم».
در سال 1987 به تویچی آتابایف تاجک در زمان جلب و احضار دستور دادند که باید به مولداویا برود. و او تا آخرین لحظه نمی دانست که کجا می رود. همه چیز در بلاروسیه مشخص شد. راننده ای که این مرد را از گومل به ایستگاه می برد با شوخی گفت که این راه به سمت جهنم می رود. چند ساعت بعد تویچی خودش به آن پی برد. سال های طولانیست که تویچی آتابایف در تاجکستان سرپرستی انجمن معلولین چرنوبیل را برعهده دارد. او سعی کرد به بیوه ها کمک کند ، مشکلات فرزندان فقیر را حل کند. تویچی معتقد است که نجاتذهندگان فاجعه ی چرنوبیل توانستند نصف نفوس جهان را نجات دهند اما قادر نبودند ازفرزندان خود مراقبت کنند. قرار گرفتن در معرض اشعه برای بسیاری به لعنت آبا و اجدادی تبدیل شد. تویچی می گوید:
بیشتر از ما فرزندان ما آسیب دیدند. ما در برابر آنها مقصر نبودیم اما فرزندان ما بیمارند. آنها با معلولیت به دنیا آمدند. این فقط نسل اول است. متخصصین می گویند که ایزوتوپ های رادیواکتیف که در استخوان های چرنوبیلی ها ست ممکن است 500 سال باقی بماند. این بدان معناست که 8 تا 10 نسل از بچه های ما با ژن های جهش یافته به دنیا می آیند. به جاپان نگاه کنید. در سال 1945 آمریکایی ها بمب اتمی را به سرزمین جاپان انداختند ، اکنون آنجا بچه هایی به دنیا می آیند که نمی توانند راه بروند ، پیکربندی سرشان کاملا ناشناخته است و به انسان شبیه نیستند. فرزندان ما هم ممکن است اینگونه شوند.
تاجک های حادثه ی چرنوبیل همگی معلول هستند و اگر دولت کمک نمی کرد نمی توانستند با مشکلات خود بجنگند. هشت سال پیش در تاجکستان قانون مربوط به چرنوبیلی ها تصویب شد. بر طبق این سند ، دولت به بازماندگان چرنوبیل ، امتیازات مختلف ارائه میدهد. آنها از پرداخت مالیات زمین معافند و خدمات معالجوی و طبیعی شان رایگان است. اما با همه ی اینها ، بازماندگان حادثه ی چرنوبیل هر روز مجبورند از حقوق خود در موارد مختلف دفاع کنند. سازمان تاجکستانی " انجمن معلولین چرنوبیل" بیست سال است که ارتباط با سازمان های مشابه در بلاروس ، روسیه و اوکراین را حفظ کرده است. بازماندگان گفتگو می کنند اما از لحاظ مالی نمی توانند به هم کمک کنند.
