نظام فدرالی، مزایا و معایب چنین نظامی برای افغانستان از دید کارشناسان

شماری از سیاست‌مداران و نمایندگان پیشین پارلمان افغانستان در نشستی، جریان سیاسی موسوم به "مجمع فدرال‌خواهان افغانستان" را تاسیس کردند.

در شرایطی که در افغانستان حکومت سرپرست طالبان حاکمیت دارد، صدا‌هایی از هر گوشه‌ای برای ایجاد نظام فدرالی به گوش می‌رسد. ظاهراً فدرالی شدن افغانستان، مخالفان و موافقان خود را دارد و هر دو دلایل مشخصی ارایه داشته‌اند؛ اما پرسش این‌جا است که آیا افغانستان برای فدرالی شدن شرایط لازم را دارد؟ مزایا و معایب چنین نظامی برای افغانستان و منطقه چیست؟

حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان به رهبری محمد محقق در واکنش به اعلام موجودیت "مجمع فدرال‌خواهان افغانستان" گفته است که "نظام انسانی فدرال یکی از گم‌شده‌های تاریخی مردم افغانستان به‌ حساب می‌آید".

احمد سعیدی، آگاه مسائیل سیاسی افغانستان در واکنش به اعلام موجودیت جریان سیاسی موسوم به "مجمع فدرال‌خواهان افغانستان" و استقبال محمد محقق از ایجاد چنین نظامی در افغانستان، به اسپوتنیک گفت: محمد محقق طی 20 سال جمهوریت از موقف های بسیار عالی برخوردار بود. موقف وی می‌توان گفت کمتر از اشرف غنی رئیس جمهور آن وقت نبود. سرور دانش در پست های والی دایکندی، وزیر عدلیه، وزیر تحصیلات عالی و 7 سال به عنوان معاون رئیس جمهور اجرای وظیفه کرده بود .دوستم و افراد دیگری نیز از قدرت کافی برخوردار بودند.

"این افراد چرا زمانی که در قدرت بودند و صلاحیت ابراز نظر در قانونی اساسی داشتند این موضوع را مطرح نکردند. ما شخصا با این افراد صحبت کرده بودیم، آنها علیه فدرال و فدرالیسم بودند و چنین نظام را توهین و تحقیر می‌کردند."

اکنون که آقای محقق می‌گوید "عبدل علی مزاری خواستار نظام فدرال بود" برای جلب هزاره ها است و اینکه در لویه جرگه با خلیل‌زاد موضوع فدرالیزم را مطرح کرده بود، نیز دروغی بیش نیست. این افراد فقط خواستار چوکی، مقام و رتبه بودند نه فدرال و فدرالیزم.

محمد نعیم غیور کنشگر سیاسی دیگر افغانستان در رابطه به ایجاد نظام فدرال می‌گوید، نظامهای فدرال هم در جهان همه به یک شکل نیست و متفاوت هستند و افزود:

"از ایالات متحده آمریکا گرفته تا روسیه، آلمان حتی هند و پاکستان نظام‌های متفاوت فدرال دارند که این نظام‌های فدرال موجب تجزیه نشده و تا حدودی عدالت، ثبات و پیشرفت متوازن را برای این کشور هارعایت نموده . افغانستان بعد از استبداد طالبانی لازم است که یک نوع نظام غیر متمرکز داشته باشد و بعد از تحکیم ثبات در صورت خواست اکثریت مردم می‌شود به فدرال گذار کرد. متاسفم که چرا عده ی از فدرال حذر دارند. و عده ی پافشاری می‌کنند که همین فردا نوع نظام افغانستان فدرال شود که به نظر من هر دو پافشاری غلط است. "

به گفته آقای غیور، نخست ثبات و حکومت مشروع غیر متمرکز در مناسبات ملی و بین المللی را به وجود آوریم . بعد از آن اگر مردم خواستند. مانند الگوی ابتدایی زون ها که در حکومتهای دهه 1360 خورشیدی و قسما در بخش پولیس در جمهوریت تجربه شده و نتایج خوب داشته است.

کارشناس در اخیر گفت: بهتر است نظام فدرال مطابق به شرایط افغانستان مطرح گردد و مردم خود تصمیم بگیرند.